Erytrytol czy ksylitol - porównaj i wybierz produkt dla siebie
Wśród najbardziej rozpoznawalnych niskokalorycznych substancji słodzących wymienić należy ksylitol i erytrytol. Czym się wyróżniają? Czym się różni jeden od drugiego? Przeczytaj poniższy artykuł, aby dowiedzieć się, co wybrać.
Wzrost świadomości odnośnie szkodliwego wpływu spożycia cukru na zdrowie spowodował zwiększenie popularności jego zdrowych zamienników, często zwanych słodzikami. Polskie Towarzystwo Badań nad Otyłością i Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zgodnie potwierdziły bezpieczeństwo ich stosowania i rekomendują ich spożycie.
Erytrytol
Erytrol a ksylitol - wspólne właściwości
Pordukty te należą do tej samej grupy - alkoholi cukrowych, zwanych też poliolami. Oba związki charakteryzują się również wyglądem zbliżonym do sacharozy (popularnego białego cukru). Występują naturalnie w wielu owocach, grzybach i wodorostach. Erytrytol i ksylitol zostały dopuszczone do spożycia na całym świecie i nie udowodniono ich szkodliwości na organizm ludzki, co oznacza, że są one całkowicie bezpieczne.
Wykorzystanie
Z uwagi na swoje właściwości erytrytol (erytrol, oznaczany jako E968) jest powszechnie stosowany jako substancja słodząca w formie dodatku do żywności, np.: dżemów, galaretek, wyrobów cukierniczych, gum do żucia. Ponadto wykorzystywany jest w przemyśle jako substancja zagęszczająca, wzmacniająca smak, składnik past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej oraz leków.
Ile erytrolu zamiast cukru?
Podstawowa właściwość erytrolu to jego słodki smak, który określany jest na 60-80% słodkości cukru, choć często stosuje się go w proporcji 1:1. Tym, co przyniosło mu tak ogromną popularność, jest śladowa kaloryczność. Erytrol dostarcza zaledwie 0,2 - 0,4 kcal/g, więc można śmiało przyjmować, iż jest on bezkaloryczny. Dla porównania cukier dostarcza aż 4 kcal/g.
Erytrytol jako zamiennik cukru
Erytrol z powodzeniem może zastąpić cukier w kuchni, posłodzisz nim zarówno herbatę, dodasz do ciasta, jak i przygotujesz lukier. Jedyny wyjątek stanowi karmel (łatwo się rozpuszcza, ale nie ulega karmelizacji) oraz mrożone słodycze (w niskich temperaturach powraca do formy kryształów).
Działania prozdrowotne
Erytrol to nie tylko świetny zamiennik cukru, ale także składnik, który posiada pozytywny wpływ na zdrowie. Z uwagi na zerowy indeks glikemiczny jest polecaną substancją słodzącą dla cukrzyków - nie powoduje on wzrostu stężenia glukozy we krwi.
Co więcej, posiada właściwości antyoksydacyjne i niweluje wolne rodniki, które odpowiedzialne są za powstawanie stanów zapalnych (w tym naczyń krwionośnych w stanach hiperglikemii), a także nowotworów.
Należy wspomnieć również o jego działaniu przeciwpróchniczym, gdyż, jak wiadomo, to właśnie cukier jest głównym winowajcą próchnicy zębów. Erytrytol hamuje powstawanie płytki nazębnej oraz namnażanie bakterii, a dodatkowo nie przeistacza się w niszczący kwas.
Ksylitol
Wszechstronny słodzik
Ksylitol (oznaczany symbolem E967) często nazywany jest cukrem brzozowym, gdyż można pozyskać go z kory tego drzewa. Charakteryzuje się słodkością na podobnym do cukru poziomie, ale jego kaloryczność jest mniejsza: dostarcza 2,4 kcal/g, czyli ok. 60% kcal mniej od cukru.
Substancję tę powszechnie wykorzystuje się jako składnik słodzący do produkcji słodyczy „bez cukru”, a ponadto również jako emulgator, zagęstnik, stabilizator i pochłaniacz wilgoci. Ponieważ ksylitol posiada właściwości przeciwpróchnicze, odświeżające oddech oraz chłodzące, znajdziesz go także w gumach do żucia, pastach do zębów, płynach do płukania ust czy niciach dentystycznych.
Ksylitol a cukier
Ksylitol jest niskokalorycznym substytutem cukru, który doskonale odnajduje się w kuchni. Możesz zastosować go wszędzie tam, gdzie popularny biały cukier (z wyjątkiem przygotowania karmelu) i to w dodatku w przeliczeniu 1:1. Ponieważ posiada niski indeks glikemiczny (13) i jest metabolizowany bez udziału insuliny, może być bezpiecznie spożywany przez diabetyków.
Wpływ na zdrowie
Jakimi jeszcze właściwościami cechuje się ksylitol?
Substancja ta tworzy prebiotyk, który korzystnie wpływa na rozwój pożądanej mikroflory bakteryjnej jelit. Działanie przeciwpróchnicze polega na hamowaniu rozwoju bakterii Streptococcus mutans, przywróceniu odpowiedniego pH w jamie ustnej, a ponadto stymulacji produkcji śliny. Wykazuje również działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne, co wykorzystywane jest na przykład w przeciwzapalnych aerozolach do nosa i zatok. Jako że ksylitol stymuluje wchłanianie wapnia w jelitach, odgrywa istotną rolę w mineralizacji kości.
Niebezpieczny dla psów
Dokonując wyboru zamiennika cukru lub zastanawiając się „erytrytol czy ksylitol”, należy wziąć pod uwagę fakt, że ten drugi wykazuje toksyczne działanie na psy. Nawet niewielka ilość ksylitolu (już pół łyżeczki) jest w stanie wprowadzić psa w stan głębokiej hipoglikemii oraz uszkodzić wątrobę, co w rezultacie może prowadzić do śmierci zwierzęcia.
Erytrytol czy ksylitol?
Czy ksylitol i erytrytol powodują biegunki?
Nadmierne spożycie polioli może skutkować wystąpieniem bólów brzucha, wzdęć i biegunek, a tolerancja organizmu jest kwestią indywidualną; u niektórych nawet duże spożycie nie powoduje skutków ubocznych. Właściwości przeczyszczające erytrolu są dużo słabsze w porównaniu do innych słodzików z grupy polioli (w tym ksylitolu), ponieważ aż 90% substancji ulega wchłanianiu w jelicie cienkim (a następnie wydaleniu przez nerki), a zaledwie 10% przechodzi dalej do jelita grubego.
Warto pamiętać, że organizm może się adaptować do spożycia tych związków, a zatem najlepiej zacząć wprowadzać je do swojej diety, stopniowo zwiększając ich ilość.
Erytrytol a ksylitol - różnice kontra podobieństwa
W tabeli poniżej znajdziesz zestawienie obu słodzików i porównanie ich najważniejszych właściwości.
Cecha | Erytrytol | Ksylitol |
Kaloryczność (na 100 g) | 20 - 40 kcal | 240 kcal |
Indeks glikemiczny | 0 | 13 |
Słodkość | 60-80% mniejsza niż sacharozy | podobna do sacharozy |
Substancja naturalna | tak | tak |
Działanie przeciwpróchnicze | tak | tak |
Aktywność antyoksydacyjna | tak | zbyt mało badań na ten temat |
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze | nie | tak |
Możliwe skutki uboczne nadmiernego spożycia | działanie przeczyszczające (słabsze) | działanie przeczyszczające (mocniejsze) |
Z uwagi na analogiczną budowę chemiczną oba związki wykazują podobne właściwości i różnice pomiędzy nimi są niewielkie, dlatego też oba są polecane jako zdrowe zamienniki cukru. To, który z nich wybierzesz, zależy od osobistych preferencji oraz konkretnych oczekiwań, a być może także dostępności produktu w sklepie.
Piśmiennictwo:
- Grembecka M.: „Ksylitol - rola w diecie oraz profilaktyce i terapii chorób człowieka”, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2015
- Kalemba-Drożdż M.: „Ksylitol - fakty i mity. Czy to substancja prozdrowotna czy tylko chwyt marketingowy?”, Public Health Forum 2018
- Łajdecka K. i wsp.: „Stosowanie niskokalorycznych środków słodzących u osób z cukrzycą typu 2”, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016
- Rusek M.: „Co warto wiedzieć o erytrolu?”, szczesliwibezcukru.pl
- Rusek M.: „Ksylitol - właściwości”, szczesliwibezcukru.pl