Kolagen – czym jest i jak wpływa na zdrowie? Właściwości i zastosowanie

Kolagen jest bardzo ważnym białkiem w organizmie człowieka. Tworzy on większość tkanek łącznych, takich jak te, które budują skórę i kości. Stanowi około 30% wszystkich białek występujących w ludzkim ciele i jest najobficiej występującym białkiem u ssaków.

Wyjaśniamy, czym jest kolagen i jak wpływa na Twoje zdrowie!

Rodzaje kolagenu

Kolagen jest białkiem strukturalnym wytwarzanym u zwierząt, w tym u ludzi. Najobficiej występuje w tkankach łącznych, takich jak skóra, mięśnie i ścięgna. Najprościej można go określić jako klej, który trzyma razem poszczególne elementy ciała. 

Najbardziej powszechne typy kolagenu to:

• I-V – tkanka łączna taka jak ścięgna, więzadła, chrząstki, kości i skóra;
• I – kolagen typu I jest dominującą formą występującą w chrząstce, ścięgnie i skórze;
• II – kolagen typu II występuje w naczyniach krwionośnych i wielu organach, w tym w zastawkach serca;
• III – kolagen typu III występuje głównie w tkankach oka;
• IV – kolagen typu IV znajduje się w błonach podstawnych (przestrzeniach między komórkami);
• V – kolagen typu V występuje w tkance mięśniowej.

Podstawowe białko w komórkach i tkankach

Kolagen to budulec znajdujący się w skórze, kościach, mięśniach, ścięgnach, tętnicach i żyłach. Wspiera i utrzymuje te struktury, zapewniając wytrzymałość i elastyczność tkanek. Jest on również niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.

Oprócz nadawania struktury organom stałym, takim jak kości i mięśnie, kolagen ludzki zapewnia mechaniczne wsparcie organom wewnętrznym (sercu i płucom), co oznacza, że jeśli masz go wystarczająco dużo w swojej diecie, może on pomóc poprawić ogólny stan zdrowia układu krążenia. Choroby serca są jedną z głównych przyczyn śmierci, a zbyt niski poziom kolagenu uważa się za skutkujący rozpadem układu sercowo-naczyniowego.

Powstawanie włókien kolagenowych

Kolagen to białko, które ulega naturalnej syntezie w naszej skórze, kościach i stawach, ale wraz z wiekiem zdolność do odtwarzania włókien kolagenowych powoli maleje i spada ich poziom w organizmie. W wyniku tej utraty zmniejsza się jędrność skóry, a to prowadzi do powstawania zmarszczek. Spada również zdolność kolagenu do wspierania i wzmacniania stawów, co skutkuje zesztywnieniem lub rozwinięciem stanu zapalnego.

Niedobór kolagenu w organizmie

Spadek wytwarzania kolagenu prowadzi do zmniejszenia elastyczności i grubości skóry. Możliwości tworzenia nowych struktur ulegają spowolnieniu, co oznacza, że z czasem mniejsza ilość świeżego kolagenu jest dostępna do dokonywania napraw w organizmie i na jego powierzchni.

Kiedy poziom białek spada, można doświadczyć bólu stawów i stanów zapalnych z powodu zmniejszonego nawilżenia w stawach. Obniżony poziom tej substancji może również przyczynić się do osłabienia kości, ponieważ odgrywa on rolę w ich tworzeniu, jak również w mineralizacji (osadzanie minerałów w kości).

Niedobór kolagenu prowadzi do słabego gojenia się ran, ponieważ pomaga on kontrolować tworzenie się blizn po operacji lub urazie. Skutki braku kolagenu są szeroko rozpowszechnione w całym ciele człowieka. 

Szkorbut jest spowodowany przez niedobór witaminy C i charakteryzuje się krwawieniem dziąseł i rozluźnieniem zębów. Brak kolagenu również powoduje szkorbut, ponieważ witamina ta pomaga go syntetyzować. W dzisiejszym świecie szkorbut jest rzadkością, ale niedobór witaminy C może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym osłabienia tkanki łącznej, co może skutkować łatwym powstawaniem siniaków czy krwawieniem z dziąseł.

Suplementacja kolagenu na skórę, włosy i paznokcie

Kolagen, gdy ulega uszkodzeniu w miarę upływu czasu lub z powodu urazu czy choroby, jest rozkładany na mniejsze aminokwasy. Kiedy tak się dzieje, organizm musi uzupełnić swoje zapasy.

Związek ten jest tworzony przez komórki o nazwie fibroblasty. Z wiekiem ich produkcja spada, a przez to zmniejsza się ilość kolagenu w naszym organizmie. Może to prowadzić do problemów takich jak zmarszczki i zwiotczała skóra, a także do poważniejszych schorzeń, jak osteoporoza i zapalenie stawów.

Możemy pomóc w powstrzymaniu tych skutków ubocznych, przyjmując kolagen w postaci suplementu diety lub stosując miejscowo na skórę balsamy zawierające ten związek. Suplementy kolagenowe są dostępne w formie tabletek lub mieszanek proszkowych, które można dodawać do smoothie lub innych produktów spożywczych.

Głównym składnikiem suplementów jest najczęściej kolagen rybi, ponieważ wchłania się on dużo lepiej niż ten pochodzący od ssaków i jest tańszy w produkcji.

Jaki rodzaj kolagenu kupić?

Przy podejmowaniu decyzji, który rodzaj kolagenu wybrać na zmarszczki lub złagodzenie bólu stawów, ważne jest, aby wziąć pod uwagę, jak będziesz używać produktu. Kolagen do picia nie wymaga żadnych przygotowań ani zmian w dotychczasowej diecie. Wystarczy kupić butelkę preparatu i przyjmować go codziennie.

Suplementy na stawy oferują większą elastyczność w zakresie ich stosowania. Można je przyjmować w razie potrzeby, np. gdy odczuwamy ból lub zostały one uszkodzone w wyniku ćwiczeń czy pracy. Tabletki zaś muszą być przyjmowane codziennie.

Rodzaj kolagenu, który zapewni Ci najlepsze rezultaty, może zależeć od Twojego obecnego stanu zdrowia i planów na przyszłość. Jeśli masz słabe trawienie i potrzebujesz sposobu na spożycie większej ilości białka bez dodawania dodatkowych kalorii do swojej diety, kolagen do picia może być dla Ciebie idealnym rozwiązaniem. 

Dwa główne rodzaje kolagenu to:

• Kolagen hydrolizowany – wytwarzany przez ogrzewanie naturalnego kolagenu pochodzącego z żelatyny, tak długo, aż wszystkie jego wiązania peptydowe rozpadną się na pojedyncze aminokwasy. Jest on stosowany w produktach kosmetycznych, ponieważ łatwo wchłania się w skórę i wspomaga wzrost nowych komórek, jednocześnie zmniejszając stan zapalny i zapobiegając uszkodzeniom istniejących komórek.
• Kolagen żelatynowany – został już poddany hydrolizie w ramach przetwarzania, więc nie musi być ponownie podgrzewany podczas produkcji. Najczęściej jest stosowany w produktach spożywczych, ponieważ nadaje teksturę żywności.

Kolagen w jedzeniu czy suplementach?

Choć kolagen występuje najczęściej w kremach i zabiegach na skórę, można go również znaleźć w żywności i suplementach. Naturalnie występuje on w produktach pochodzenia zwierzęcego: podrobach czy galaretkach. Te jednak nie są szczególnie polecane, ponieważ ich nadmiar podwyższa cholesterol i może prowadzić do chorób układu krążenia.

Jednym z najprostszych sposobów, aby uzyskać więcej związku w organizmie, jest picie go. Istnieją dwa różne rodzaje: hydrolizowany kolagen, który jest rozbijany za pomocą ciepła i peptydy kolagenowe, czyli drobno zmielone kawałki kolagenu.

Ostatnie badania wykazały, że spożywanie któregokolwiek z typów kolagenu przed pójściem spać może mieć korzystny wpływ na spłycenie zmarszczek. Najlepszym działaniem wykazał się kolagen hydrolizowany, ale jednocześnie charakteryzuje się on mało przyjemnym smakiem, podobnym do żelatyny. W innym badaniu stwierdzono, że picie niearomatyzowanego hydrolizowanego kolagenu nie miało wpływu na zmarszczki, gdy przyjmowano go przez okres 12 tygodni.

Jak działają kremy z kolagenem?

Stosowanie miejscowe kremu lub żelu zawierającego hydrolizowany kolagen może pomóc zmniejszyć drobne linie i zmarszczki wokół oczu poprzez zwiększenie produkcji kwasu hialuronowego, który pomaga skórze zachować wilgoć.

Dlaczego warto stosować kremy z kolagenem? Z wiekiem organizm produkuje mniej białek kolagenowych, przez co skóra staje się mniej jędrna, a to prowadzi do powstawania zmarszczek. Dwa najbardziej rozpowszechnione typy kolagenu to typ I i typ II. Związek stosowany do celów kosmetycznych jest pozyskiwany z wołowiny i ryb.

Czysty kolagen typu I jest sprzedawany jako suplement na stawy, ponieważ pomaga regenerować uszkodzone chrząstki stawowe. Pomaga naprawić szkody wyrządzone przez chorobę zwyrodnieniową i reumatoidalne zapalenie stawów. Bywa również pomocny dla osób z urazami więzadeł lub zwichnięciami.

Efekty picia kolagenu są widoczne gołym okiem

Suplement kolagenowy możemy otrzymać w trzech różnych formach: płynnej, w tabletkach lub kosmetykach do skóry. Każda z tych metod zapewnia inną korzyść dla konsumenta. Wszystkie jednak działają poprzez dostarczenie kolagenu do organizmu, aby organy mogły go wykorzystać do procesów fizjologicznych.

Jeśli chcesz zmniejszyć zmarszczki, ujędrnić skórę i poprawić wygląd cery, może wydawać się, że im więcej kolagenu przyjmujesz, tym lepiej on zadziała. Jednak dostępne obecnie suplementy kolagenowe mogą różnić się drastycznie pod względem jakości, więc nawet jeśli przyjmujesz ich dużo, mogą one na Ciebie w ogóle nie zadziałać.

Jak kolagen wpływa na zdrowie i wygląd?

Czysty kolagen to niezastąpiony produkt dla starzejącej się skóry. Wykorzystuje się go do produkcji produktów kosmetycznych ze względu na jego zdolność do poprawy zdrowia skóry, ale i stawów. Kolagen zwierzęcy oraz kolagen morski są od wieków stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej i dopiero teraz stają się popularne w krajach zachodnich, ponieważ coraz więcej osób szuka naturalnych alternatyw dla produktów kosmetycznych naszpikowanych chemią.

Wpływ na włosy

Rola strukturalna, jaką kolagen odgrywa we włosach, sprawia, że jest on ważnym graczem, jeśli chodzi o utrzymanie zdrowych włosów i zapobieganie ich łamaniu. Kiedy organizm rozkłada kolagen, tracimy go z różnych obszarów ciała w różnym tempie. Dla przykładu 80-letnia osoba może stracić około 20% więcej kolagenu z mieszków włosowych niż 30-latek.

To jednak nie koniec – suplementacja kolagenem może również wspierać wzrost nowych włosów. Ponieważ utrata włosów jest spowodowana rozpadem kolagenu w mieszkach włosowych, spożycie większej jego ilości pomoże w szybszej regeneracji oraz odrastaniu grubszych i zdrowszych włosów.

Pomaga na zmarszczki

Skóra potrzebuje włókien kolagenowych, aby być elastyczną. Im bardziej elastyczna skóra, tym mniejsze zmarszczki. Kolagen pomaga także w walce z cellulitem – ten jest spowodowany przez złogi tłuszczu znajdujące się pod skórą. Z wiekiem zaczynają one gromadzić się wokół mięśni, powodując ich wybrzuszanie i powstawanie dołeczków na skórze. Prowadzić do tego może zła dieta, ale także zbyt niska produkcja kolagenu w organizmie.

Wspomoże podczas bólu stawów

Ból stawów jest częstą dolegliwością wśród osób po 40. roku życia. Stawy zbudowane są głównie z kolagenu, więc wraz z upływem czasu maleje jego ilość w stawach. Chrząstka w stawach zużywa się, pozostawiając kość ocierającą się o kość, co powoduje ból i obrzęk.

Nieocenione suplementy diety zawierające kolagen

Czysty kolagen stanowi podstawę wielu popularnych kremów przeciwzmarszczkowych. Kremy te są stosowane w celach przeciwstarzeniowych, ale również często zaleca się je osobom cierpiącym na chorobę zwyrodnieniową stawów – są określane jako środki przeciwbólowe i pomagające w odbudowie uszkodzonych tkanek.

Niestety, nie wszystkie kremy kolagenowe są takie same. Aby zawierały wyłącznie czysty kolagen, produkty te muszą być wytwarzane w sterylnych warunkach. Proces ten jest kosztowny i wymaga podjęcia dodatkowych kroków, aby zapobiec zanieczyszczeniu podczas produkcji. W rezultacie niektóre kremy mogą mieć wyższą cenę niż ich konkurenci.