Produkty bezglutenowe, czyli jakie i dla kogo?

Gluten to białko występujące w ziarnach zbóż. Niektórzy powinni go unikać. Dla kogo produkty bezglutenowe? Sprawdź!

Gluten jest dobrze tolerowany przez większość populacji. Jednak części z nas może szkodzić. Dotyczy to przede wszystkim chorych na celiakię, nieceliakalną nadwrażliwość na gluten i alergię na pszenicę. By poprawić stan zdrowia, osoby te powinny wyeliminować gluten z jadłospisu. Dieta pozbawiona tego białka bywa także stosowana bez wskazań medycznych.

Co nie zawiera glutenu?

Jakie produkty zawierają gluten

Gluten to białko występujące w ziarnie pszenicy, żyta i jęczmienia. Jego głównym źródłem są produkty wytworzone z wymienionych zbóż, np. pieczywo, makarony, kasze, otręby, ciasta czy słone przekąski.

Ten składnik występuje też w żywności przetworzonej, do której dodano choćby niewielką ilość surowca ze zbóż glutenowych. Może być obecny m.in. w wędlinach, parówkach, wyrobach panierowanych, jogurtach, daniach typu instant czy suplementach diety.

Obecność tego białka stwierdza się również w produktach ze zbóż naturalnie niebędących jego źródłem. Jest to spowodowane zanieczyszczeniem, np. na etapie przechowywania, produkcji czy transportu. Dlatego wybierając wyroby bezglutenowe, trzeba bardzo uważnie czytać etykiety.

Produkty bezglutenowe – lista

Pierwsza grupa produktów bez glutenu to takie, z których składnik ten usunięto na drodze technologicznej. W sklepach można kupić wiele tego typu wyrobów, np. pieczywo, makarony bezglutenowe czy słodycze. Są one oznaczone jako „produkt bezglutenowy”, a dodatkowo na opakowaniu często widnieje symbol przekreślonego kłosa.

Drugą grupę dań bezglutenowych stanowi żywność, która z natury nie zawiera tego białka. Zaliczane są do niej:

• zboża bez glutenu (np. amarantus, gryka, kukurydza, ryż, sorgo, quinoa, teff);
• warzywa, owoce i rośliny strączkowe;
• orzechy;
• jajka;
• mięso, ryby i owoce morza;
• mleko i jego przetwory;
• oleje, oliwa i octy.

Dieta bezglutenowa – dla kogo

Trwała lub czasowa dieta bez glutenu jest konieczna u osób z celiakią, nieceliakalną nadwrażliwością na gluten oraz alergią na pszenicę. Trzymanie się jadłospisu bez tego składnika zaleca się też wspomagająco w terapii choroby Hashimoto, reumatoidalnego zapalenia stawów, cukrzycy typu I, zespołu jelita drażliwego, ADHD czy autyzmu. Te choroby i zaburzenia często współistnieją z celiakią.

Czy dieta bezglutenowa odchudza

Dieta bezglutenowa nie jest dietą odchudzającą. Nie ma dowodów, by gluten sam w sobie przyczyniał się do przybierania na wadze. Żywność bez tego białka ma zbliżoną lub wyższą wartość energetyczną niż dania z glutenem. Tak więc utrata kilogramów na diecie bez glutenu nie wynika z odstawienia tego składnika, ale raczej z rezygnacji z kalorycznych produktów zbożowych, w tym m.in. ze słodyczy.

Dieta bez glutenu u osób zdrowych

Gluten nie ma negatywnego wpływu na osoby zdrowe. Nie szkodzi im również dieta bezglutenowa, ale musi być ona dobrze zbilansowana. Nieumiejętnie dobrany jadłospis bez glutenu zwiększa ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych, np. błonnika, witamin z grupy B, żelaza, selenu czy cynku. Może także dostarczać nadmiaru tłuszczu, cukru oraz soli.

Dlatego nie poleca się stosowania diety bezglutenowej bez wskazań medycznych. Jeśli odczuwamy objawy niepożądane po zjedzeniu produktów z glutenem, należy skonsultować się ze specjalistą. By diagnostyka była miarodajna, trzeba ją przeprowadzić przed rezygnacją z glutenu.  

Bibliografia

• Jarosz M. red., Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Warszawa , s. 231-243
• ABC żywienia (dostęp 24.03.2021)
• choroba a dieta (dostęp 24.03.2021)